مدیریت استراتژیک

سازمان توانمند با هشت اهرم مؤثر در اجرای استراتژی

جعبه ابزار برای شناسایی اهرم های مؤثر

نحوه اجرای ضعیف استراتژی های سازمان که مرحله پس از فرموله سازی استراتژی می باشد، باعث ضعیف شدن مراحل بعدی چرخه برنامه ریزی و مدیریت استراتژیک میگردد.

متأسفانه، تحقیقات بسیاری که در دهه های اخیر صورت گرفته نشان داده که اجرای استراتژی، به دلایل مختلف، در سازمان ها بسیار ضعیف صورت گرفته است. بحث اصلی ما در این جا این است که اجرای استراتژی سنگ بنای اصلی ایجاد یک سازمانِ توانمند است و بهره گیری از اهرم های مناسب پیاده سازی مهمترین بخش در این فرآیند می باشد. در نهایت این که پیاده سازی استراتژی کمک به ایجاد آینده مورد نظر ماست نه بازدارنده آن.در همین راستا هشت اهرم موثر در اجرای استراتژیهای سازمان که آینده مورد نظرمان را شکل خواهند داد، شرح داده شده است.

پیاده سازی: ساختار سازمانی، مهارتهای مدیریتی

تحقیقات به عمل آمده قبلی نشان داده که پیاده سازی استراتژی تحت تأثیر دو متغیر عمده قرار دارد: ساختار سازمانی و مهارت های مدیریتی. ساختار سازمان، یک چارچوب اصلی است که در آن سازمان ها می توانند مؤثرتر عمل نمایند. مهارت های مدیریتی فعالیت های رفتاری هستند که توسط آنها، مدیران با ساختار شکل گرفته سازمان مرتبط می شوند. استراتژی ها بر پایه ساختار سازمان و بوسیله مهارت های مدیریتی اجرا می گردند و این دو عامل تعیین کننده موفقیت و یا عدم موفقیت این امر می باشند. در این مطلب، 8 اهرم برای پیاده سازی استراتژی استخراج شده اند که به دو دسته «ساختاری» و «مهارتی» تقسیم می گردند.

متغیرهای ساختاری، یک جعبه ابزار برای شناسایی اهرم های مؤثر در فرآیند اجرای استراتژی ارائه می دهند تا بوسیله این اهرم ها، چرخه فرموله سازی- اجرا- عملکرد به بهترین شکل انجام شود.

در الگوی پیشنهادی، چهار اهرم ساختاری عبارتند از:

  • اقدامات: افراد، موارد و زمان مربوط به یکپارچه سازی وظایف و انجام همکاری سازمانی
  • برنامه ها: تزریق برنامه های یادگیری سازمانی و بهبود مستمر به سازمان
  • سیستم ها: ایجاد و اجرای سیستم های حمایتی استراتژی
  • خط مشی ها: خط مشی های حمایتی استراتژی

مهارت های مدیریتی، در عین حال که دارای ماهیت مشخص و ثابتی دارند، در عمل بستگی زیادی به خصوصیات رفتاری و نحوه ادراک فردی دارند. مهارت های مدیریتی مرتبط با اجرای استراتژی عبارتند از:

  • نحوه تعامل: تمرین رهبری استراتژیک
  • تخصیص مناسب: درک این که چه زمانی و کجا منابع را تخصیص دهیم
  • نظارت: استفاده از نظام تشویق و تنبیه برای رسیدن به اهداف
  • سازمان دهی: ایجاد فرهنگ استراتژیک در سازمان

اهرم های ساختاری

اقدامات: ایجاد یکپارچگی در انجام وظایف و همکاری در سازمان

اجرای موفق استراتژی، صرف نظر از سطح استراتژی نیازمند همکاری میان تمام اعضای سازمان می باشد. استراتژی سازمان هر چه باشد، اعم از توسعه محصول جدید، ادغام دو سازمان برای رقابت در بازار و غیره، در هر حال این همکاری ضروری است. زمانی که استراتژی تدوین شده با توانایی های عملیاتی و همکاری سازمان مطابقت نداشته باشد چه اتفاقی می افتد؟ شرکت Southern Home مثالی از یک سازمان است که بدون داشتن ابزارهای لازم، اقدام به اجرای استراتژی های خود نمود. این سازمان در ابتدا با توجه به شرایط بازار و تقاضای مشتریان به موفقیت هایی دست یافت. مزیت های رقابتی سازمان، قیمت پایین و زمان ساخت و ساز پایین و مناسب بودند. صاحبان سازمان به فکر گرفتن سفارش های جدید و متنوع افتادند و این به معنی تصمیم به اجرای یک استراتژی جدید بود، اما هزینه های جدید سازمان به اندازه ای زیاد بود که مانع از رسیدن به اهداف جدید شد. میان نیروهای فروش سازمان و بخش تولید درگیری هایی بوجود آمد زیرا بخش تولید قادر نبود سفارش هایی که بخش فروش از مشتریان گرفته بود را در موعد مقرر تحویل دهند. این نوع عدم هماهنگی های میان بخشی در بسیاری سازمان های دیگر نیز به چشم می خورد، از جمله در نحوه همکاری میان سازمان ها و تأمین کنندگانشان که در بسیاری مواقع باعث عدم اجرای مناسب اهداف می گردد. در این مواقع، هر بخش، قیمت های دیگر را مقصر می داند و اصطلاح «به شما گفته بودم که این طور عمل کنید» زیاد استفاده می شود. تمام این مشکلات، نتیجه عدم وجود همکاری مناسب میان بخش ها و عملکردهای سازمان می باشد.

تزریق برنامه های یادگیری سازمانی و بهبود مستمر به سازمان

مهمترین و اصلی ترین سرمایه سازمان،  نه مواد خام، سیستم های حمل و نقل و یا قدرت سیاسی، بلکه سرمایه خلاق سازمان می باشد که شامل افرادی می شود که ذهن خلاق و پویایی دارند. در چشم انداز پیاده سازی استراتژی، سرمایه خلاق سازمان می بایست نقش عمده ای ایفا نمایند تا در نهایت تعیین نمایند کدام استراتژی را می بایست فرموله سازی و در نهایت اجرا نمود. اما باید دقت داشت که در ایجاد سرمایه خلاق، تنها استخدام افراد مناسب کافی نیست بلکه می بایست افراد در یک جو یادگیری مداوم قرار گیرند تا بتوانند قدرت نوآوری خود را افزایش دهند.

در نتیجه به نظر می رسد یادگیری سازمانی و بهبود مستمر می بایست با یکدیگر متحد شده تا بتوانند نوآوری و خلاقیت را به عنوان یک اهرم در اجرای استراتژی مورد استفاده قرار دهند. این زنجیره نوآوری در واقع سازمان ها را تشویق می نماید که فرای مرزهای ملیتی، بصورت یکپارچه در تمام جهان، در پی ابداع ایده و نوآوری باشند تا با این هم افزایی همه به فواید بیشتری دست یابند.

سیستم ها: ایجاد و طراحی سیستم های حمایتی استراتژی

تحقبقات نشان داده که شرکت هایی که می توانند سرمایه گذاری های خود در فن آوری اطلاعات را به خوبی مدیریت نمایند، نسبت به سایر سازمان ها 40% درآمد بیشتری کسب می کنند. سیستم های اطلاعاتی استراتژی به ما امکان دسترسی به اطلاعات کیفی و کمی مشتریان، منابع انسانی، درآمدها و هزینه ها و موجودی را می دهند. تصمیمات استراتژیک می بایست مشخص کننده میزان هزینه لازم برای رسیدن به اهداف باشند. برای استفاده از فن آوری اطلاعات در زمینه برنامه ریزی استراتژیک می بایست به مسائلی همچون دقت و کیفیت اطلاعات و همچنین امنیت اطلاعات دقت کافی داشت تا بتوان بهره لازم را از این ابزار بدست آورد. به علاوه، بکارگیری و سازمان دهی این رویکرد، به جای مقابله های غیر مفید باعث شکل گیری بحث های مؤثر و مفید میان واحدها می گردد.

تزریق برنامه های یادگیری سازمانی و بهبود مستمر به سازمان

خط مشی های حمایتی استراتژی یک الگوی جمعی از اقدامات و تصمیمات جمعی روزانه را احاطه می کند. به علاوه، می بایست هماهنگی لازم در واحدهایی که از لحاظ جغرافیایی پراکنده شده اند، وجود داشته باشد. متأسفانه به جای پاسخگویی به یک الگوی مشخص، تمایل به ایجاد خط مشی ها در پاسخگویی به حوادث خاص وجود دارد. نتیجه نهایی لیستی از چیزهایی است که می بایستی انجام شود، که وقتی بصورت کل به آن نگاه می شود، کل مأموریت و اهداف سازمان را حمایت نمی کند. به علاوه، معمولاً با تغییرات در مدیریت، خط مشی ها نیز تغییر می کنند.

اهرم های مربوط به مهارت های مدیریتی

تعامل: تمرین رهبری استراتژیک

مسئولیت های کلیدی رهبران شامل هدایت، حفاظت، جهت گیری، مدیریت تعارض و شکل دادن به هنجارها می باشد. در این جا نیز رهبری استراتژیک، خواه آشکار و واضح باشد یا خیر، یک اهرم اجرایی حیاتی برای ساخت یک سازمند توانمند است. شکی وجود ندارد که تمام فعالیت ها و برنامه ها، حتی در صورتی که به بهترین شکل ممکن طراحی شده باشند، در صورت عدم وجود یک رهبری صحیح و مناسب نتایج قابل قبولی نخواهند داشت.

تخصیص: درک اینکه چه زمانی و کجا منابع را تخصیص دهیم

تخصیص منابع شامل استفاده از منابع اصلی سازمان می باشد. علاوه بر منابع مالی، منابعی مانند سرمایه فیزیکی (کارخانه، تجهیزات، مکان جغرافیایی و دستیابی به مواد اولیه)، سرمایه انسانی (آموزش، تجربه، قضاوت، هوش، روابط و بینش مدیران و کارکنان) و سرمایه سازمانی (سیستم های گزارش دهی رسمی، ارتباطات غیر رسمی در شرکت و ارتباطات ما بین شرکت و محیط خارجی اش) را نیز شامل می شود. در اجرای هر نوع برنامه سازمانی، تخصیص منابع یکی از اصلی ترین عناصر می باشد لذا در این جا که بحث اجرای استراتژی مطرح است نیز نقش اصلی را ایفا می نماید.

نظارت: استفاده از نظام تشویق و تنبیه برای رسیدن به اهداف

به طور کلی سیستم های تشویق و تنبیه به مشوق های پولی و غیر پولی تقسیم بندی می شوند. مشوق های پولی شامل تشویق با افزایش حقوق، پاداش عملکرد، اعطای سهام، بسته های بازنشستگی، تبلیغات می باشد. مشوق های غیر پولی شامل قدردانی کردن، انتقاد سازنده، به رسمیت شناختن، تکالیف قابل توجه، مسئولیت کاری و امنیت شغلی است.

شرکت بر نیروی انسانی، محصولات و برنامه هایی که دارد، مطلع است و با بهره گیری از این عناصر می تواند برای توانمند سازی، بر اهرم ها نظارت کند.

سازماندهی: ایجاد فرهنگ استراتژیک در سازمان

فرهنگ سازمان به شدت با اجرای استراتژیک ارتباط دارد. فرهنگ به عنوان یک سیستم ارزش های مشترک (تعیین عوامل مهم) و هنجارهای مشترک (تعیین نگرش و رفتارهای مناسب) تعرف می شود. در حالی که فرهنگ سازمانی در هر سازمانی منحصر به فرد است، شکل گیری فرهنگ سازمانی نیاز به وضوح محتوا، سازگاری ذاتی، و جامعیت در پوشش دارد. به طور کلی 3 نوع فرهنگ متفاوت در سازمان می تواند وجود داشته باشد. الف) فرهنگ داخلی که بر مبنای موفقیت عملیاتی است. ب) فرهنگ مهندسی که تکنولوژی اصلی را پیش می برد. ج) فرهنگ اجرایی که باعث تعهد مدیر عامل و دیگر افرادی که در شرکت کار می کنند، می شود.

ایجاد توازن میان اهرم ها

مقوله اجرای استراتژی عموماً در مورد سازمان هایی مطرح شده که در حال حاضر وجود دارند. اهرم های ذکر شده در این مطلب می توانند در شرایطی به جای ایجاد توانمندی در سازمان نقش مانع در اجرای استراتژی را ایفا کنند. هر چند تجربه نشان داده سازمان ها با توجه به شرایط حاکم از طریق استفاده بیش از حد از یک اهرم می توانند تأثیر منفی اهرم ضعیف تر را کاهش دهند. در مراحل اولیه شکل گیری سازمان، معمولاً مؤسسین یا مدیر عامل، می تواند میزان قدرت و یا ضعف هر اهرم را تشخیص دهد. اما در صورتی که این امر به خوبی صورت نگیرد، انتخاب یک اهرم ضعیف و تکیه بیش از حد بر آن می تواند پیامدهای نامناسبی در بخش اجرای استراتژی ها داشته باشد. از نظر مدیریتی نیز، ارزیابی مدل به مالک این اجازه را می دهد تا بتواند به نحو مطلوب نقاط ضعف و قوت سازمان خود را شناسایی کند و در فرآیند فرموله سازی استراتژی از آنها استفاده نماید.

اگر چه، برای یک سازمان توانمند ضرورتاً به تمام اهرم های ذکر شده نیازی نیست، اما یک سازمان می بایست یک درک واضح و مشخص از تک تک اهرم ها و نحوه تأثیر آنها داشته باشد. تنها در این شرایط است که سازمان، می تواند از اهرم ها استفاده بهینه را داشته باشد.

اجرای استراتژی؛ یک دوست!

اجرای استراتژی به ما کمک می کند آینده مطلوب خود را ایجاد نماییم. البته به عنوان یک دوست نه یک دشمن. این مقوله نیز، همپای عناصر دیگر فرآیند برنامه ریزی استراتژیک مانند فرموله سازی برای رسیدن به موفقیت های مالی، اجتماعی و اخلاقی سازمان می بایست مورد توجه قرار گیرد تا در نهایت از همکاری و هم افزایی میان اجزای فرآیند بتوان به اهداف سازمانی دست یافت. اجرای موفق یک استراتژی صحیح باعث موفقیت روز به روز و مداوم سازمان در رقابت با سایرین می گردد تا در نهایت شرکت به چشم انداز اصلی خود و اهداف بلند مدت خود برسد.

هشت اهرم بیان شده در این مطلب می تواند به شرکت این فرصت را بدهند تا تعیین شود کدام اهرم ها به خوبی کار می کنند، کدام ها می بایست حذف شوند و کدام ها را می بایست برای رسیدن به جایگاه مورد نظر در بازار بهبود بخشید.

منایع مورد استفاده در این مطلب:

کتاب انگلیسی: Building a capable organization

مقاله: The silent killers of strategy implementation and learning

این مقاله توسط آقای سید حمیدرضا عظیمی گردآوری شده است.

سید حمیدرضا عظیمی

سید حمیدرضا عظیمی، دانش آموخته مهندسی صنایع دانشگاه صنعتی امیرکبیر در مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی با گرایش بازاریابی از دانشگاه شهید بهشتی و دکتری مدیریت از دانشگاه علامه طباطبایی که از سال 1382 فعال فضای تجارت الکترونیک بوده و هم اکنون از مدرسین مدیریت بازاریابی و به طور مشخص بازاریابی اینترنتی (Digital Marketing) است. رزومه کامل من را اینجا ببینید

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا