برای پاسخ­گویی سریع به تغییرات بازار که مشخصه اصلی آن دامنه بالایی از تنوع محصولات می باشد، نیازمند کارگران چند مهارته می باشیم. دستیابی به این هدف، نیازمند آموزش مناسب کارگران برای ساخت هر نوع قطعه در هر فرایندی می باشد. آموزش و تربیت افراد ماهر و مسلط به کار یک بخش مهم از ابزار انعطاف پذیری می­باشد. در سیستم چرخش کار طبق یک برنامه از پیش تعیین شده هر کارگر در سالن تولیدی می­چرخد و هر قطعه­ای  را در کارگاه می سازد و بعد از یک دوره زمانی توانایی ساخت هر نوع قطعه را پیدا می کند و تبدیل به یک فرد چند مهارته می­شود. سیستم چرخش کار دارای سه قسمت اصلی می­باشد. اول، هر سرکارگر اصلی و مدیر کارگاه باید توانایی تولید هر قطعه را داشته باشد و توانایی اش را در اجرای چنین سیستمی به همه کارگران ثابت نماید. دوم، هر کارگر در کارگاه می­چرخد و آموزش مناسب برای تولید هر قطعه را می آموزد. قدم اینکه، کارگران در میان کارها چندین مرتبه در هر روز زمانبندی می­شوند. چرخش کارگران در میان کارها طبق سه قدم بیان شده انجام می شود:

قدم اول: چرخش سرکارگرها

برای این که یک سرکارگر بتواند رهبری چندین کارگر چند مهارته را برعهده بگیرد، خود باید توانایی انجام سیستم چرخشی را داشته باشد. در واقع سرکارگر، سرکارگر اصلی و مدیر کارگاه مابین هر خط و کارگاه تولیدی درون کارخانه چرخش می­یابند. سرکارگرها مابین کارگاه­ها با تعداد کارگر یکسان تقسیم می­شوند. چرخش مدیران و رهبران اصلی هر کارگاه تولیدی در یک کارخانه تقریباً هر سه سال یکبار انجام شده که در این حالت برنامه چرخش کار به عنوان یک برنامه بلند مدت اجرا می­شود.

قدم دوم: چرخش کارگران درون هر کارگاه

برای اجرای این قدم یک برنامه آموزشی برای نیروی کار برنامه ریزی می­شود. این برنامه توسط سرکارگر کارگاه تنظیم می­شود. طبق این برنامه هر کارگر کارگاه باید برای انجام هر نوع عملیات کاملاً مسلط و ماهر شود. برای ترویج و هر چه بهتر اجرا کردن برنامه آموزشی، نرخ مهارت کارگران هر کارگاه با فرمول زیر محاسبه می شود:

مجموع(مجموع کلی عملیات هایی که نیروی کار i ام توانایی انجام آن را دارد تقسیم بر (تعداد کل عملیات های در کارگاه ضربدر تعداد کل نیروی کار در کارگاه))

زمان آموزش واقعی برای هر کارگر به طوری که در کار مورد نظر کاملاً مهارت یابد از چند روز تا چند هفته متغیر می­باشد.

قدم سوم: چرخش کار، چندین مرتبه در روز

وقتی که افراد مشغول در هر کارگاه مهارت لازم را پیدا کردند، انعطاف پذیری قابل دستیابی است. چرخش کار در هر هفته حتی در بعضی موارد هر روزه قابل پیاده سازی است. در بعضی کارگاه ها که دارای کارگران بسیار ماهر و با استعدادی می­باشند، امکان بکارگیری سیستم چرخش کار در تمامی فرایندهای تولیدی در بازه زمانی 2 الی 4 ساعت وجود دارد.

از جمله مزایای سیستم چرخش کار می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• احساس ناخوشایندی که معمولاً توسط افراد باتجربه و کهنه کار ظاهر می شود که باید همیشه کارهای سخت را انجام دهند به وجود نمی آید. چرا که افراد تمام فرایندها را انجام می دهند. بنابر این تقسیم کار بین افراد عادلانه میباشد. از آنجا که در ابتدای هر چرخش، یک گفتگو بین افراد وجود دارد این موضوع سبب ارتباطات انسانی بهتری بین کارگران شده و نیز همکاری متقابل بین  آنها در هنگام وقوع مشکلات می شود.
• در فرایند ها یا کارگاه های جدید همه افراد شامل سر کارگرها و کارگر ها یک رویکرد تازه برای کار در کارگاه جدید به کار می گیرند و به واسطه این رویکرد می توانند مسکلات را از هم تشخیص داده و آنها را بهبود دهند. بنابر این ایده ها و پیشنهاد های افراد برای بهبود فرایندها به طور قابل ملاحظه ای افزایش می یابد.
• از آنجا که همه افراد یک کارگاه دی تمام عملیات فعالیت دارند بنابر این افراد، خود را مسئول تمام اهداف کارگاه نظیر امنیت، کیفیت، هزینه و مقدار تولید می­دانند.
• به دلیل وجود تنوع بالا در سیستم چرخشی این موضوع سبب جلوگیری از خستگی و یکنواختی کار افراد شده و از حوادثی که معمولا در کارگاه ها به سبب یکنواختی کار پدید می آید جلوگیری می شود.

مزایای مختلف سیستم چرخشی را میتوان به طور خلاصه در یک عبارت ساده معنی کرد: در نظر گرفتن ملاحظات انسانی

این موضوع یکی از ویژگی هایی است که در سیستم تولید انبوه در نظر گرفته نمی شود.

با اجرای انعطاف پذیری سیستم تولیدی می تواند از حداقل مورد نیاز کارگران برای پاسخ گویی به تقاضای بازار بهره گیرد. اگر تقاضا افزایش یابد برون اینکه کارگر جدیدی استخدام شود از اضافه کاری به عنوان ابزاری برای پاسخ گویی به افزایش تقاضا استفاده می شود. در مقابل اگر تقاضا کاهش یابد بدون اینکه کارگری اخراج شود سیستم به کار خود ادامه می دهد.

این مطلب توسط آقای احسان مردان و با استفاده از منابع زیر تالیف شده است.

دانلود این مطلب از کتابخانه پایگاه اطلاع رسانی صنعت

منابع مورد استفاده در این مطلب:

کتاب انگلیسی:

Feld W.M., Lean Production,1998