سیستم‌های اطلاعات مدیریت (MIS)

اهداف راهبردی سیستم های اطلاعاتی در کسب و کار

چرا امروزه استفاده از سیستم های اطلاعاتی برای سازمان ها حیاتی است؟ شرکت ها به چه منظوری در سیستم ها و فن آوری های اطلاعاتی سرمایه گذاری می کنند؟ بر اساس تحقیقی، بیش از ۲۳ ملیون مدیر و ۱۱۳ ملیون کارمند در کشور آمریکا، برای انجام شغل روزانه ی خود به سیستم های اطلاعاتی وابسته هستند. به علاوه، ادامه ی کار برخی بخش های اقتصادی بدون سرمایه گذاری های کلان در این سیستم ها اساساً قابل تصور نیست، به گونه ای که شرکت های فعال در تجارت الکترونیک مانند آمازون و گوگل بدون این سیستم ها قابل تصور نخواهند بود. شرکت های خدماتی در بخش های بانکداری، بیمه، معاملات املاک و حتی بخش هایی مانند خدمات مسافرتی، آموزش و بهداشت و درمان بدون سیستم های اطلاعاتی قادر به فعالیت نخواهند بود. فروشگاه های خرده فروشی مانند وال مارت و تولیدکنندگانی مانند جنرال موتورز برای بقا و رشد خود به سیستم های اطلاعاتی نیازمندند. درست مانند قرن بیستم که کسب و کارها احتیاج به ساختمان های بزرگ و مجهز به آسانسور، خطوط تلفن، کمد های بزرگ بایگانی و غیره داشتند، فن آوری اطلاعات نیز شالوده و پایه ی کسب و کار در قرن بیست و یکم را تشکیل می دهد. مطلب پیش رو با آوردن مثال هایی از دنیای واقعی، به بررسی این موضوع می پردازد که شرکت ها چه هدفی از سرمایه گذاری در سیستم های اطلاعاتی دارند و این سیستم ها چه قابلیت هایی در سازمان ایجاد می کنند؟

اصولاً میان توانایی یک شرکت در استفاده از فن آوری اطلاعات و توانایی آن در اجرای راهبردهای سازمان و تحقق اهداف تجاری، وابستگی (interdependence) به خصوصی وجود دارد. آنچه یک کسب و کار در پنج سال آینده انجام خواهد داد، به این وابسته است که سیستم های آن از چه قابلیت هایی برخوردار هستند و خواهند بود. افزایش دادن سهم یک شرکت در بازار، تبدیل شدن به تولیدکننده ی نمونه به لحاظ کیفیت بهتر و یا قیمت کمتر، بسط و توسعه ی محصولات جدید، افزایش بهره وری کارکنان و غیره، به طور روزافزونی به نوع و کیفیت سیستم های اطلاعاتی در سازمان متکی خواهند بود.

اهداف استراتژیک سیستمهای مدیریت اطلاعات

شرکت ها به طور خاص برای تحقق شش هدف راهبردی در سیستم های اطلاعاتی سرمایه گذاری می کنند: برتری در عملیات (operational excellence)، توسعه ی محصولات و خدمات جدید، ارتباط بهتر با مشریان و تأمین کنندگان (customer and supplier intimacy)، تصمیم سازی بهتر، مزیت رقابتی (competetive advantage)، و بقای سازمان (survival).

۱٫ برتری در عملیات

کسب و کارها به طور طبیعی خواهان افزایش بازدهی (efficiency) عملیات خود و در نتیجه بالابردن سوددهی (profitability) هستند. سیستم ها و فن آوری های اطلاعاتی مهمترین ابزار در دسترس مدیران برای رسیدن به بازدهی و بهره وری بالاتر در عملیات مختلف سازمان هستند، به خصوص اگر با تغییراتی در روش های کاری و مدیریتی همراه شوند.

وال مارت، بزرگترین فروشگاه خرده فروشی جهان، مثال خوبی از قدرت و سرعت سیستم های اطلاعاتی برای رسیدن به برتری عملیاتی در سطح جهانی را به نمایش می گذارد. در سال ۲۰۰۷، وال مارت به فروش تقریبی ۳۷۹ میلیارد دلار دست پیدا کرد، رقمی که معادل ده درصد از کل بازار خرده فروشی در ایالات متحده است. از جمله عوامل این موفقیت، استفاده از سیستم RetailLink بود که تأمین کنندگان وال مارت را از طریق یک شبکه با تمام شعب فروشگاه مرتبط می سازد. به این ترتیب، هر بار که مشتری محصولی را از یکی از فروشگاه ها می خرد، تأمین کننده ی آن محصول مطلع می شود تا محموله ی بعدی را به موقع و به اندازه ی کافی به آن فروشگاه بفرستد و اصطلاحاً قفسه ها را پر کند. با این روش، وال مارت موفق شده است به طور متوسط از هر متر مربع فضای فروشگاهی، ۲۸ دلار درآمد فروش کسب کند که یک رکورد جهانی محسوب می شود.

۲٫ محصولات، خدمات و مدل های جدید کسب و کار

سیستم های اطلاعاتی نه تنها شرکت ها را در طراحی و ساخت محصولات جدید پشتیبانی می کنند، بلکه مدل های کسب و کار کاملاً جدیدی را پیش روی آنها قرار می دهند. یک مدل کسب و کار، نحوه ی تولید و فروش کالا یا خدمات یک شرکت را تعریف کرده و نحوه ی خلق ثروت از این طریق را توضیح می دهد.

به عنوان مثال، صنعت موسیقی نسبت به ده سال پیش بسیار دگرگون شده است. شرکت اپل توزیع سنتی صفحه ها، کاست ها و سی دی های موسیقی را به شکلی آنلاین، قانونی و سریع درآورده است. اپل با راه اندازی فروشگاه آیتیونز (iTunes) از سال ۲۰۰۳، انواع محتوای سرگرمی اعم از موسیقی، فیلم، سریال های تلویزیونی، بازی، کتاب های الکترونیکی، پادکست و نرم افزار (app) را بر پایه ی فن آوری آی پاد (iPod) به مخاطبان عرضه می کند. اپل با سهمی معادل ۷۰درصد بازار، بزرگترین فروشنده ی موسیقی به صورت قانونی در جهان محسوب می شود که تا فوریه ی سال ۲۰۱۰، ده میلیارد فایل موسیقی از آن دانلود شده است.

۳٫ ارتباط بهتر با مشتریان و تأمین کنندگان

وقتی خدمات خوبی به مشتریان ارائه شود، آنها نیز معمولاً از طریق خرید بیشتر پاسخ می گویند که برای خدمات دهنده به معنای فروش و سود بیشتر خواهد بود. در مورد تأمین کنندگان نیز همین رویه وجود دارد: هر چه بیشتر با آنها همکاری شود و در فرآیندها شرکت داده شوند، آنها هم بهتر خواهند توانست نیازهای سازمان را برآورده سازند. این نوع همکاری با تأمین کنندگان، هزینه های سازمان را کاهش می دهد. اینکه مدیران یک کسب و کار چگونه مشتریان و تأمین کنندگان خود را به درستی شناسایی و مدیریت کنند، مسأله ای حیاتی برای کسب و کارهایی با میلیون ها مشتری آنلاین و غیر آنلاین است.

یک مثال خوب در این زمینه، مجموعه هتل های Mandarian Oriental در نیویورک است. این هتل ها علایق و ترجیحات مشتریان را ثبت و ضبط می کنند. مثلاً دمای اتاقی که مسافران ترجیح می دهند، ساعت ورود (check-in)، شماره تلفن هایی که مشتری با آنها تماس گرفته، شبکه های تلویزیونی مورد علاقه و غیره را در یک بانک اطلاعاتی بزرگ ذخیره می کنند. اتاق ها از طریق شبکه ای به یک کامپیوتر مرکزی متصل هستند و می توانند از راه دور کنترل شوند. وقتی مشتری به یکی از این هتل ها وارد می شود، این سیستم به طور خودکار وضعیت اتاق را بر اساس پروفایل مشتری تنظیم می کند: دمای اتاق، روشنایی اتاق و حتی موسیقی مورد علاقه ی مشتری را برای او مهیا می کند. همچنین با تحلیل داده های مشتریان، بهترین و سودآورترین آنها را انتخاب کرده و بهترین راه های بازاریابی را بر اساس علایق آنها پیدا می کنند.

۴٫ تصمیم سازی بهتر

بسیاری از مدیران، از نظر اطلاعاتی در فضایی مه آلود به سر می برند و هیچگاه برای اتخاذ تصمیم صحیح، تمام اطلاعات مورد نیاز را در دسترس ندارند. در عوض، مجبورند که به پیش بینی، گمانه زنی و اقبال خود متکی باشند. نتیجه ی آن، تولید کمتر یا بیشتر از مقدار لازم از کالا و خدمات، تخصیص نادرست منابع و عدم واکنش به موقع به بازار است. بازدهی ضعیف در تصمیم سازی مدیران، موجب بالارفتن هزینه ها و از دست دادن مشتریان و فرصت ها خواهد شد. در یک دهه ی اخیر، سیستم ها و فن آوری های اطلاعاتی داده ها را به صورت بی درنگ (real-time) در اختیار مدیران قرار داده اند تا بتوانند تصمیمات بهتری اتخاذ کنند.

امروزه برخی مدیران از نوعی پرتال های تحت وب استفاده می کنند که به طور لحظه ای و خودکار، داده ها را از سیستم های اطلاعاتی مختلف در سازمان جمع آوری کرده و در یک صفحه (اصطلاحاً داشبورد) نمایش می دهند. با هر بار مشاهده ی داشبورد، مدیران می توانند یک دید کلی از عملکرد بخش های مختلف سازمان بدست آورند. داشبوردهایی که اطلاعات را به صورت گرافیکی دسته بندی کرده و نمایش می دهند، مدیران را به سرعت متوجه نقاط ضعف و قوت سازمان کرده و آنها را در تصمیم سازی صحیح پشتیبانی می کنند.

۵٫ مزیت رقابتی

اگر شرکت ها به حداقل یکی از اهداف بالا (برتری در عملیات، محصولات و خدمات جدید، ارتباط بهتر با مشتریان و تأمین کنندگان و تصمیم سازی بهتر) دست پیدا کنند، در واقع یک نوع مزیت رقابتی بدست آورده اند. ارائه ی خدماتی بهتر از خدمات رقبا، فروش کالایی ارزان تر از دیگران و پاسخگویی بی درنگ به نیازهای مشتریان و تأمین کنندگان، مجموعاً فروش و سود بیشتر را دنبال خواهد داشت، سودی بیشتر از سایر رقبا.

شاید بهترین مثال برای شرکتی که تمام این ویژگی ها را کسب و تبدیل به مزیت رقابتی برای خود کرده است، شرکت تویوتا باشد. تویوتا با تکیه بر کیفیت و بهره وری بالا به یکی از بزرگترین خودروسازان جهان تبدیل شده است، به طوری که رقبا به زحمت با این سطح کیفی محصولات و بهره وری در تولید رقابت می کنند. سیستم افسانه ای و منحصر به فرد تولید در این شرکت (Toyota Production System, TPS) بر کاهش ضایعات در تولید، بهبود مستمر و بهینه سازی ارزش برای مشتریان (optimizing customer value) تمرکز دارد. سیستم های اطلاعاتی به تویوتا کمک می کنند تا TPS را اجرا کرده و دقیقاً خودروهایی را تولید کند که مشتریان سفارش داده اند.

۶٫ بقای سازمان

یکی دیگر از انگیزه های سرمایه گذاری در سیستم ها و فن آوری های اطلاعاتی آنست که این سیستم ها اصولاً لازمه ی انجام کسب و کار هستند. گاهی این لازمه ها بر اثر تغییراتی در سطح یک صنعت پدید می آیند. به عنوان مثال، بعد از اینکه سی تی بانک (Citibank) برای خدمت دهی مناسب تر به مشتریان در سال ۱۹۷۷، دستگاه های خود پرداز خود را در نیویورک نصب کرد، دیگر بانک ها نیز به سرعت به فکر تهیه ی این دستگاه ها افتادند. امروزه تقریباً همه ی بانک ها این خدمات را به مشتریان خود عرضه می کنند و حتی سعی می کنند خودپردازهای خود را به سیستم های مشابه در دیگر بانک ها در سطح ملی و بین المللی متصل کنند. در واقع، ارائه ی خدمات خودپرداز به مشتریان، به یک لازمه در صنعت بانکداری تبدیل شده است.

گذشته از این، قوانین محلی و کشوری زیادی وجود دارند که شرکت ها و کارکنان آنها را ملزم می کنند تا اطلاعات مختلفی را تا مدت به خصوصی به صورت الکترونیکی ثبت و ضبط کنند. مثلاً در ایالات متحده، پیرامون تماس کارکنان با ۷۵۰۰۰ ماده ی شیمیایی و سمی، چارچوب مشخصی تعریف شده است که شرکت ها را ملزم می کند هر گونه تماس کارکنان با این مواد را مستند کرده و به مدت ۳۰ سال بایگانی کنند. انواع قوانین مشابه در زمینه های بهداشت و درمان، امور مالی، آموزش و غیره، مسؤولیت های زیادی را متوجه شرکت ها جهت دخیره سازی اطلاعات و گزارش دهی می کند. شرکت ها نیز برای ایجاد ظرفیت لازم و پاسخگویی به این نیازها، به سیستم های اطلاعاتی روی می آورند تا حجم بزرگی از داده ها را دسته بندی و بایگانی کنند و هنگام نیاز، آنها را فرابخوانند.

منابع مورد استفاده در این مطلب:

کتاب انگلیسی:

Management Information Systems نوشته ی Ken Laudon و Jane Laudon

سایت انگلیسی:

Apple.com

سید حمیدرضا عظیمی

سید حمیدرضا عظیمی، دانش آموخته مهندسی صنایع دانشگاه صنعتی امیرکبیر در مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی با گرایش بازاریابی از دانشگاه شهید بهشتی و دکتری مدیریت از دانشگاه علامه طباطبایی که از سال 1382 فعال فضای تجارت الکترونیک بوده و هم اکنون از مدرسین مدیریت بازاریابی و به طور مشخص بازاریابی اینترنتی (Digital Marketing) است. رزومه کامل من را اینجا ببینید

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا