جهانی شدن، مدیریت و تجارت الکترونیک

چکیده:

یکی از مهم‌ترین پیامدهای جهانی شدن، افزایش رقابت در سطح بین المللی است. زیرا در این شرایط، همواره با کاهش هزینه‌های حمل ونقل، رشد حیرت انگیزفناوری اطلاعات و گسترش روز افزون تجارت الکترونیک و به حداقل رسیدن محدودیتهای جغرافیایی و رشد و رقابت مواجه خواهیم بود که در نتیجه کارائی اقتصاد بین المللی افزایش خواهد یافت. مهم‌ترین پیامد جهانی شدن بر اقتصاد کشور‌ها رشد تجارت الکترونیک است. که عناصر آن بازار الکترونیک، تبادل الکترونیک داده‌ها و تجارت اینترنتی هستند که بیان کننده ارتباط بین فناوری اطلاعات و ارتباطات با فرایندهای بازار و مدیریت است. بنابراین برای باقی ماندن مدیران در عرصه رقابتهای اقتصادی باید از ابزارهای مختلف اطلاعاتی و ارتباطی با دیدی روشن و طبق نیازهای سازمان تامین و راه اندازی شوند. بستر سازی مطلوب برای توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در ساختار سازمانی توام با شناخت کافی و نگرش مثبت مدیران در روند فعالیتهای سازمان با اهمیت است (حبیب اله دعائی، ۱۳۸۴).

واژگان کلیدی: جهانی شدن، تجارت الکترونیک، فناوری اطلاعات وارتباطات

(این مقاله توسط آقای محمود پاشایی برای سایت پایگاه اطلاع رسانی صنعت ارسال شده است.)

مقدمه:

«جهانی‌شدن‌» زنجيره‌ای‌ از دگرگونی‌هاست‌ كه‌ عرصه‌های‌ گوناگون ‌فرهنگ‌، سياست‌ و اقتصاد كشورهاي‌ جهان‌ را در بر گرفته‌ و روابط‌ متنوّع‌ ومتقابلي‌ ميان‌ واحدهاي‌ مستقل‌ ملّي‌ برقرار ساخته‌ است‌ و گمان‌ مي‌رود، درنهايت‌ به‌ ايجاد يك‌ نظام‌ واحد جهانی بیانجامد. جهاني‌شدن‌ در فرآيند خود باچالش‌های فراوانی روبه‌رو است‌. شناخت‌ پديدة‌ جهاني‌شدن‌ براي‌ كشورهايي‌كه‌ بر حفظ‌ ارزش‌هاي‌ فرهنگي‌ خود اصرار مي‌ورزند و در صحنة‌ سياست‌بين‌المللي‌ به‌ گونه‌ای مستقل‌ از قدرت‌هاي‌ برتر عمل‌ میكنند، براي‌ شناخت‌تهديدها و بحران‌هايي‌ كه‌ اين‌ پديده‌ براي‌ آن‌ها به‌ دنبال‌ دارد بسيار مهم‌ است. (مالک، 1381).

از مهمترین وجوه تمایز اقتصاد امروز و دیروز جهانی شدن است. جهانی شدن  که جریان آزاد سرمایه، نیروی کار، کالا و اطلاعات بدون دخالت دولتها و سایر شکلهای مداخله است. با توجه به این  مک گرو (Mc grow) جهانی شدن را چنین  تعریف می کند: «جهاني‌شدن‌، عبارت‌ است‌ از برقراري‌ روابط‌ متنوّع‌ و متقابل‌ بين‌ دولت‌ها وجوامع‌ كه‌ به‌ ايجاد نظام‌ جهاني‌ كنوني‌ انجاميده‌ است‌ و نيز فرآيندي‌ كه‌ ازطريق‌ آن‌، حوادث‌، تصميمات‌ و فعاليت‌ها در يك‌ بخش‌ از جهان‌، مي‌تواندپي‌آمدهاي‌ مهمي‌ براي‌ ساير افراد و جوامع‌ در بخش‌هاي‌ ديگر كرة‌ زمين‌داشته‌ باشد».(مالک، 1384).

با این همه باید عنوان کرد که جهانی شدن حول محور یک مفهوم است و آن این است که این مفهوم بیانگر یک روند مستمر و مداوم پیرامون رقابت میان قدرتهای بزرگ، نوآوری، تکنولوژیک، جهانی شدن تولید ومبادله وبه معنای نو گرایی ( مدرنیسم) (Modernism) است.

این تحول در ابعاد مختلفی در جهان امروز ایجاد گردیده است. در بعد اقتصادی شامل گسترش و یکپارچگی بازارهای مالی مبادلات تجاری، ایجاد سازمانهای اقتصادی بین المللی نظیر اکو، اس آن، اتحاد پولی کشورهای اروپایی(یورو) (EURO)، در بعد سیاسی سقوط نظامهای تمامیت خواه و اقتدارگرا و گرایش به دموکراسی و احترام به حقوق بشر، در بعد فرهنگی گرایش به سوی ایجاد فرهنگ جهانی با ارزش و معیارهای خاص ودرنهایت در بعد ارتباطات شامل گسترش بی حد و مرز شبکه های ماهواره ای و اینترنت در اقصی نقاط جهان است.(حبیب دعائی، 1384)

علل‌ جهاني‌شدن‌

• پيشرفت‌ فن‌آوري‌ ارتباطات‌
• افزايش‌ جمعيّت‌
• جنگ‌هاي‌ جهاني‌
• انقلاب‌هاي‌ بزرگ‌

پيشرفت‌ فن‌آوري‌ ارتباطات، قوي‌ترين‌ عامل‌ زمينه‌ساز جهاني‌شدن‌، تحوّل‌ شگرفي‌ است‌ كه‌ در آگاهي‌آدمي‌ از جهان‌ و همنوعانش‌، روي‌ داده‌ است‌. جهش‌ علمي‌ بشر در قرن‌ بيستم‌و همگاني‌شدن‌ دانش‌آموختگي‌، اذهان‌ انسان‌ها را از اطّلاعات‌ فراوان‌همانندي‌ انباشته‌ است‌ كه‌ خود بزرگ‌ترين‌ عامل‌ وحدت‌آفرين‌ است‌. پيشرفت‌ارتباطات‌ و فن‌آوري‌ حمل‌ونقل‌، باعث‌ چيرگي‌ بشر بر تنگناهاي‌ جغرافيايي‌شده‌ است‌. ماهواره‌ها و رسانه‌هاي‌ شنيداري‌ و تصويري‌، فضايي‌ پديدآورده‌اند كه‌ در آن‌، همسان‌سازي‌ انسان‌ها از جهت‌ افكار و رفتار، آسان‌مي‌نمايد. به‌ سبب‌ تعلّق‌ خاطري‌ كه‌ در اثر تكرار اخبار انسان‌ كنوني‌،به‌ همنوعانش‌ پيدا مي‌كند، غم‌ها و شادي‌هاي‌ آدميان‌ با همديگر تقسيم‌ مي‌شود وهر روز كه‌ مي‌گذرد، حس‌ِ داشتن‌ سرنوشتي‌ مشترك‌، ميانشان‌ تقويت‌ مي‌گردد

افزايش‌ جمعيّت‌، سير شتاب‌آلود افزايش‌ جمعيّت‌، باعث‌ كاهش‌ نقاط‌ غيرمسكوني‌ جهان‌شد. سواحل‌ درياها، جزاير، كنارة‌ رودها و مرزهاي‌ كشورها از جمعيّت‌ درحال‌ ازدياد لبريز گرديد و اندك‌ اندك‌ مناطق‌ مختلف‌ دنيا، مانند محلّه‌هاي‌يك‌ شهر به‌ يكديگر وصل‌ شد و جهان‌ به‌ صورت‌ واحدي‌ جمعيّتي‌ درآمد.اين‌ امر تبادل‌ فرهنگ‌ها، مهاجرت‌ها و افزايش‌ مبادلات‌ اقتصادي‌ را در پي‌داشته‌ و درگيري‌هاي‌ بسياري‌ را بر سر مالكيّت‌ مناطق‌ و نحوة‌ استفاده‌ ازدرياها و رودخانه‌ها، به‌ وجود آورده‌ است‌ كه‌ تأسيس‌ و گسترش‌ سازمان‌هاي‌بين‌المللي‌ براي‌ رفع‌ اين‌ اختلافات‌ را ناگزير ساخته‌ است‌. در همة‌ اين‌سازمان‌ها، نياز به‌ قوانيني‌ يكسان‌ نگر است‌ كه‌ با شناخت‌ كامل‌ طرف‌هاي‌درگير، تنظيم‌ شود و مقبول‌ طبع‌ همگان‌ باشد. راه‌ رسيدن‌ به‌ اين‌ مهم‌، تشديدهمكاري‌هاي‌ بين‌المللي‌ و جهاني‌انديشيدن‌ است‌.

افزايش‌ جمعيّت‌ و نيز صنعتي‌شدن‌ جهان‌، مشكلات‌ زيادي‌ را دربارة‌محيط‌ زيست‌، برداشت‌ بيش‌ از اندازه‌ از منابع‌ طبيعي‌ و آلوده‌ ساختن‌ آب‌ وهواي‌ كرة‌ زمين‌ پديد آورده‌ است‌. علاوه‌ بر آن‌، مسائلي‌ جدّي‌ دربارة‌بهداشت‌، جلوگيري‌ از گسترش‌ بيماري‌ها و مبارزه‌ با فقر و بي‌سوادي‌ وجوددارد كه‌ با بيش‌ترشدن‌ جمعيّت‌ بر عمقشان‌ افزوده‌ مي‌شود. حل‌ اين‌ مشكلات‌بدون‌ هماهنگي‌ و برنامه‌ريزي‌ بين‌المللي‌، امكان‌پذير نيست‌. از اين‌ روست‌ كه‌ساختار سازمان‌ ملل‌ هر روز پيچيده‌تر و نهادهاي‌ تابعش‌ افزون‌تر مي‌گردند وهمة‌ اين‌ها روند جهان‌گرايي‌ را تندتر مي‌سازد.

جنگ‌هاي‌ جهاني‌، جنگ‌ جهاني‌ دوم‌ آن‌ چنان‌ فجيع‌ و خسارت‌آور بود كه‌ عموم‌ كشورها رابراي‌ پيشگيري‌ از جنگ‌، وادار به‌ همكاري‌ كرد. خطر بزرگ‌ جنگ‌ هسته‌اي‌نيز كه‌ دنيا براي‌ نخستين‌ بار در اين‌ جنگ‌ با آن‌ روبه‌رو شد، عامل‌ مهمي‌ براي‌روي‌ آوردن‌ به‌ مذاكره‌ و حل‌ اختلافات‌ از راه‌هاي‌ ديپلماسي‌، همكاري‌هاي‌بين‌المللي‌ براي‌ كنترل‌ و نابودي‌ سلاح‌های‌ اتمي‌ و در نهايت‌، تلاش‌ در راه‌عاري‌ ساختن‌ جهان‌ از سلاح‌های‌ كشتار جمعی‌، به‌ شمار مي‌رود مي‌توان‌ گفت‌ كه‌ آن‌ها باعث‌ ارتباط ‌و اتّحادهاي‌ منطقه‌اي‌ و بين‌المللي‌ شده‌اند. مهاجرت‌ها، لشكركشي‌ها و اشغال‌سرزمين‌ها، تبادل‌ زبان‌ها و فرهنگ‌هاي‌ مختلف‌ را در پي‌ داشته‌ است‌.جبهه‌بندي‌هاي‌ بزرگي‌ كه‌ ميان‌ كشورهاي‌ درگير جنگ‌ شكل‌ گرفت‌، پيش‌ ازاين‌ در تاريخ‌ نمونه‌هاي‌ اندكي‌ داشته‌ است‌ و از همه‌ مهم‌تر، بشريت‌ از اين‌جنگ‌هاي‌ خانمان‌سوز، درس‌ مدارا و صلح‌ دوستي‌ آموخته‌ است‌.

انقلاب‌هاي‌ بزرگ‌، قرن‌ بيستم‌، قرن‌ انقلاب‌هاي‌ بزرگ‌ است‌. پيروزي‌ انقلاب‌ روسيه‌ در1917، چين‌ در 1949 و انقلاب‌ اسلامي‌ ايران‌ در 1979، از شاخصه‌هاي‌ اين‌قرن‌ پرماجرا است‌. اين‌ سه‌ انقلاب‌، همگي‌ داراي‌ پيامي‌ جهاني‌ بوده‌اند.انقلاب‌ چين‌ و روسيه‌ كارگران‌ جهان‌ را به‌ اتحاد فراخواند و انقلاب‌ ايران‌ درپايان‌ قرنی بی خدا، انسان‌ها، به‌ ويژه‌ مسلمانان‌ را به‌ بازگشت‌ به‌ كرامت‌ انساني‌ ومذهب‌ دعوت‌ كرد. تأثير اين‌ انقلاب‌ در اتّحاد مسلمانان‌ و همگرايي‌ بين‌پيروان‌ اديان‌ الاهيي‌ كه‌ آرمان‌هايي‌ جهاني‌ دارند، اندك‌ نبوده‌ است‌. هر سه‌انقلاب‌، لااقل‌ در بخشي‌ از زمان‌ به‌ صدور ارزش‌هايشان‌ انديشيده‌اند و به‌تقليد از آن‌ها، انقلاب‌هايي‌ در گوشه‌ و كنار جهان‌ روي‌ داده‌ است‌. انقلاب‌ روسيه‌، بسياري‌ از كشورهاي‌ دنيا را جذب‌ كرد و جهان‌ را به‌ دوبلوك‌ شرِ و غرب‌ تقسيم‌ نمود. در طول‌ جنگ‌ سرد، همكاري‌هاي‌ سياسي‌ واقتصادي‌ ميان‌ كشورهاي‌ خودي‌، در داخل‌ هر كدام‌ از اين‌ دو بلوك‌، بيش‌ ازپيش‌ تقويت‌ شد و شرِق و غرب‌ براي‌ رقابت‌ با يكديگر، سازمان‌هاي‌ اقتصادي‌و نظامي‌ گوناگوني‌ پديد آوردند كه‌ در اكثر موارد، ساختاري‌ شبيه‌ سازمان‌رقيب‌ داشت‌. هر دو گروه‌ كشورهاي‌ متخاصم‌، به‌ لزوم‌ پيوندها و ارتباطات‌فراملّي‌ پي‌ برده‌ بودند و همگرايي‌ها در دو نيمه‌ جهان‌ ادامه‌ داشت‌.

فروپاشي‌ اردوگاه‌ شرق در آغاز دهه‌ 90، مانع‌ را برداشت‌ و دو نيمه‌ جهان‌را به‌ هم‌ پيوند داد. اين‌ رويداد باعث‌ گسترش‌ بازار جهانی‌ و رشد روابط‌ اقتصادي‌ گرديد. امروزه‌ جز چند كشور معدود مانند كره‌ شمالی‌ و كوبا، باقی كشورها به‌ نوعی‌ در بازار جهانی ادغام‌ شده‌اند و غلبه اقتصاد سرمايه‌داری‌،منجر به‌ يك‌ قطبی‌ شدن‌ نظام‌ اقتصادی جهان‌ گرديده‌ است‌.(مالک، 1381)

آثار و پیامدهای جهانی شدن

• افزایش رقابت
• وابستگی اقتصاد کشورها
• گسترش تقسیم کار بین المللی
• كاهش‌ خطر جنگ‌های‌ جهانی‌
• برنامه‌ريزي‌ در سطح‌ جهانی

تجارت الکترونیک (Electronic Trade)

تجارت الکترونیک واژه ای است که برای تجارت از طریق سیستم اطلاعاتی، ارتباطی به کار می رود با این که مدت زمان زیادی از عمر آن نمی گذرد ولی نقش به سزا و چشم گیری در زندگی روزمره مردم به عهده دارد، به طوری که اجتناب از آن کار ساده ای نیست. یکی از ساده ترین و کارآمد ترین نقش های تجارت الکترونیک در زندگی مردم خرید و فروش اجناس و تبادل وجوه مربوطه از طریق کارتهای هوشمند می باشد.

تجارت الکترونیک مجموعه ارتباطات، مدیریت اطلاعات و قابلیت های امنیتی است که اطلاعات خدمات و کالاهای خود را بهینه تر، آسان تر و سریع تر با استفاده از شبکه های ارتباطی کامپیوتری به ویژه اینترنت عرضه دارند. در سالهای اخیرروند شتابان حجم تجارت الکترونیکی درجهان موجب شتاب فراوان سازمانها  به سوی بهره گیری از فناوریهای ارتباطات و اطلاعات در زمینه های تجاری و بازرگانی شده است. در واقع می توان علل ورود به تجارت الکترونیک را برای سازمانها چنین بر شمرد:

• هزینه سربار بالا
• هزینه های عملیاتی بالا
• عدم به کار گیری فناوریهای رقابتی
• پاسخ ندادن به موقع به مشتریان

(صرافی زاده، 1383)

درنیمه اول دهه 90 میلادی، اینترنت گسترش بسیاری پیدا کرد و به تدریج از حیطه دانشگاهی و نظامی خارج و کاربران زیادی در بین همه مردم جامعه پیدا کرد. گسترش وب سایت جهانی، استاندارد ها و پروتکل های مربوطه از یک طرف باعث جذب هر چه بیشتر کاربران به اینترنت شد و استفاده از ابزارهای فناوری اطلاعات در این زمینه را عمومی کرد و از طرف دیگر این امکانان را برای شرکتها و موسسات به وجود آورد که به گونه ای آسان و کم هزینه،به اطلاع رسانی به پردازند. و در نیمه دوم دهه 90 میلادی کاربران و شرکتها به صورت روز افزونی با نوآوریها و ارتقای فناوری اطلاعاتی به عنوان بستر مدل های تجارت الکترونیک روبه رو شدند. در این دوره یکی از مهمترین تحولات در اینترنت، به عنوان یکی از بسترهای تجارت الکترونیک رخ داد. این تحول افزوده شدن قابلیت پردازش به مسائل  اطلاعاتی بود. وجود قابلیت پردازش امکانات زیادی را برای تجارت الکترونیک ایجاد کرد و باعث گسترش مدل های تجارت الکترونیک و افزایش کارایی این مدل ها گردید.در این دوره مدل های تجارت الکترونیک و حجم مبادلات انجام شده توسط این مدل ها به صورت نمایی رشد پیدا کرد. در این دوره عموم مدل های تجارت الکترونیک مبتنی بر مصرف کننده نهایی بوده و در دسته موسسه برای مشتری (Business To Consumer) قرار گرفتند. سیستم های تجارت الکترونیک در اتخاذ استراتژی های جدید مدیریت مشتریان نقش مهمی دارند ازجمله:

• ارتباط مستقیم خریداران و فروشندگان
• رفع محدودیت و صرفه جویی در زمان
• پشتیبانی از فعالیتهای تعاملی

تجارت الکترونیک از طریق برقراری ارتباط مستقیم می تواند در ارتقای خدمات کمک نماید اولین فایده تجارت الکترونیک ارائه اطلاعاتی در مورد محصول به مشتریان این کار از طریق جزوات الکترونیک اینترنتی یا راهنماییهای خرید صورت می گیرد. در واقع فناوریهای اطلاعات مورد استفاده در تجارت الکترونیک بایستی دارای مولفه ای مورد اشاره در جدول شماره 1 باشند(حبیب دعائی، 1384).

جدول 1- مولفه های تجارت الکترونیک

در دنیایی که تمایز قایل شدن بین محصولات روز به روز سخت تر می شود، چرخه حیات نیز در آن روز به روز کوچکتر می شود. و از آنجا که مشتریان وقت کمی دارند، تجارت الکترونیک فرصت مناسبی برای عرضه استراتژی های ارتقابخش جدید و ارتقای نامهای تجاری در اختیار ما می گذارند. در همین راستا کیفیت تبلیغات مهمترین ارزش برای ارتقای محصولات است.

اصول ومبانی نظری تجارت الکترونیک

با وجودی که برخی از متخصصان بر این عقیده اند که استفاده ازابزارهای فناوری اطلاعات و ارتباطات مانند تلگراف و تلفن از دیر باز در تجارت وجود داشته اند، اما تجارت الکترونیکی با محتوای جدید در حقیقت یک بستر فکری و ایدئولوژی برای تجارت با استفاده از ابزارهای توانمند فناوری اطلاعات و ارتباطات که در زمان حضور اینترنت مطرح و به کار گرفته می شود.

تجارت الکترونیک پدیده ای است که نیاز به زیر ساخت های مختلف دارد. ارتباطات و زیر ساخت فناوری، آمادگی محیط تجاری، توسعه محیط تجاری و فرهنگی، فراهم شدن محیط قانونی، تناسب سیاست ها و چشم اندازهای دولت، پذیرش تجارت الکترونیکی از طرف مصرف کنندگان و بنگاه ها از الزامات بهره مندی از تجارت الکترونیکی است.  بازیگران اصلی تجارت الکترونیک سه گروه اند:

• بنگاه ها
• مصرف کنندگان
• دولت

ارتباط بین سه گروه مصرف کنندگان، بنگاه ها و دولت را می توان به شرح جدول 2 نشان دادکه این ارتباط بصورت دو به دو انواع تجارت الکترونیکی بین آنها را رقم می زند(بانک ملی ایران 148/ دی 1387).

جدول 2- روابط میان گروه های تجارت الکترونیک

مدیریت و تجارت الکترونیک

با توجه به آنچه بيان گرديد مديران سازمانها بيش از هر زمان ديگري نيازمند به ابزارهاي اطلاعاتي و ارتباطي در عرصه رقابتهاي تجاري هستند، زيرا كاهش برتري رقابتي يكي از مهمترين عواقب ناهماهنگي با فناوري اطلاعات است (لوكاس، 2000). چالش جهاني ايجاد شده در عرصه مديريت که با ظهور پديده فناوري اطلاعات و ارتباطات رنگ و جلوه اي ديگر گرفته است مهمترين و شايد اثر گذارترين دست يافته بشر در طول چند قرن اخير است تا جايي که مهمترين کالاي تجاري قرن حاضر را اطلاعات[5] معرفي کرده اند.
تاثير مستقيم و غير مستقيم فناوري اطلاعات و ارتباطات در کليه ساختار ها و سطوح زندگي عادي مردم و نفوذ و توسعه ابزارهاي اين پديده عصر جديد در پيچيده ترين فعاليتها، موثرترين عامل در راه توسعه تکنولوژيک و به تَبع آن اطلاعاتي بشر بوده است. ظرفيتهاي بالقوه فناوري اطلاعات و ارتباطات مديران پيشرو را مجاب مي کند تا با نگرشي عميق برابزارهاي اين پديده جهان شمول قابليتهاي بالقوه سازمان خود را به مَنصه ظهور برسانند. با اين ديدگاه سعي مي شود تا با نگاهي گسترده زمينه هاي بستر سازي فناوري اطلاعات و ارتباطات و کارکردهاي آن در تحولات درون سازماني و ارتباطات برون سازماني مورد بررسي و تحليل قرار گيرد. مديران پيشرو هميشه به دنبال فناوريهايي هستند که جريان کار را تسريع و تسهيل مي کند. در واقع مديران براي ايجاد ارتباطات موثر مابين سطوح طولي و عرضي سازمان همچنين ساده کردن جريان امور براي جمع آوري و راهبرد مناسب اطلاعات مرتبط با حوزه فعاليت سازمان خود، ناگزير از شناخت ظرفيتهاي موجود سازمان خود و نياز سنجي ظرفيتهاي تکميلي هستند. استفاده از قدرت اثر فناوري اطلاعات و ارتباطات در هدايت سازمان براي پيشتازي در مقابل رقبا امري ضروري و اساسي است. فناوريهاي ارتباطي و اطلاعاتي بسياري از عمليات مربوط به سازمان مانند سيستم ها و جريان اتوماسيون را به انجام مي رسانند.
بدون شک بايد گفت که فناوري اطلاعات و ارتباطات موجب تقويت تواناييها و خلاقيتهاي مديران پيشرو مي شود. با اين نگرش يک مدير و کارمندان او وقتي ابزارهاي ارتباطي و اطلاعاتي را به ساختار سازمان خود تزريق شدند مي توانند به جاي سخت کارکردن سريعترو با دقت تر از قبل کارکنند ضمن اينکه مدير مي تواند نظارت و مديريت غير متمرکز را تجربه کند. با توجه به اينکه هدف غايي هر رابطه کاري دستيابي به سود تجاري است مي توان گفت که ارتباط کمي و کيفي با مشتريان با استفاده از اين ابزارها گسترش و هزينه هاي جاري و حتي سرمايه اي و امکان سنجي نيز کاهش مي يابد. يکي از مهمترين شاخصه هاي شناخت درست فناوري اطلاعات و ارتباطات توسط مديران استفاده يا ايجاد سيستم‌هاي کارآمد در ساختار سازمان است. با توجه به اينکه هر يک از ابزارهاي فناوري اطلاعات و ارتباطات که منطبق بر سيستم هاي مديريتي باشند.    مي توانند در بهبود و يا ايجاد نقص در شيوه مديريت و ارتباط با مخاطبان سازمان موثر باشند بنابراين، در تغيير سيستم هاي دستي به امكانات فناوري اطلاعات عوامل زيادي موثر هستند از جمله تعهد مديريت، داشتن تجربه از فناوري اطلاعات، رضايت كاربران و ميزان تغييرات محيطي است (صرافي زاده، 1383)،

همچنين بجاست كه در گزينش سيستم هاي مذكور:

• عملکرد سيستم براي مخاطبان سازمان روشن باشد
• استفاده کاربران را تسريع و تسهيل شود
• از انعطاف پذيري بالايي در قبال تحولات تکنولوژيک و يا ساختاري برخوردار باشد.

با اين توضيح مي توان گفت به واقع مديري موفق خواهد بود که فناوريهاي ارتباطي و اطلاعاتي را منطبق بر نيازهاي سازمان خود طراحي و يا انتخاب کند. در اين صورت در هنگام ارائه خدمات سازمان خود به مخاطبان و مشتريان قادر خواهد بود نيازها ي مشتريان را نيز در تدارک سيستم ها لحاظ کند. به طور مثال استفاده از دستگاه‌هاي خودپرداز بانکي اين نياز را مي طلبد که آموزش و فرهنگ سازي لازم براي اشاعه اطلاعات در مورد استفاده از کارت هاي اعتباري گسترش يابد. در استفاده از ابزارهاي فناوري ارتباطات و اطلاعات به مديران توصيه مي شود در تعيين ابزارها انتخابگر باشند و با مطالعه اي فراگير درباره همه ابزارهاي موجود اين فناوري آن دسته اي را مورد گزينش و ا ستفاده قرار دهند که سبب ايجاد تسهيلات بيشتري در امور اجرايي مي شود. صرفه جويي در زمان را به همراه دارد و موجب کاهش هزينه ها و يا افزايش درآمدها مي شود. براي معرفي نمونه اي از اين سيستم ها مي توان به سيستم هاي تجارت الکترونيک(براي خريد و فروشهاي اينترنتي) و شبکه هاي محلي و يا سايت هاي اختصاصي داخلي(اينترانت) اشاره کرد. بنابراين، براي مديريت اطلاعات درون سازماني در ابتدا بايد حوزه هاي اصلي کار را تعيين کرد و به نياز سنجي هر يک از اجزا سازمان پرداخت تا بهترين فناوري موجود برا ساس نيازها و ظرفيتها تامين شود. شبکه ها به عنوان شاهرگهاي تجارت نوين و ابزار اساسي استفاده اشتراکي از اطلاعات و برقراري ارتباطات درون و برون سازماني‌اند. انتخاب سيستم هاي شبکه اي نيز با توجه به تعداد کاربران و امکان دسترسي سريع آنها به بانک هاي اطلاعاتي صورت مي گيرد. تصميمات و کارهايي که بايستي در انتخاب وراه اندازي شبکه هاي درون سازماني توسط مدير انجام شود در مورد تعداد کاربراني است که بايد با شبکه مرتبط باشند که در اين صورت سطح گسترش شبکه بر حسب تعداد کاربران تغيير مي کند. در بُعد نرم افزاري يک مدير بايد از برنامه هاي نرم افزاري مختلف اطلاعات کافي داشته باشد و بتواند برخي از آنها را در اجراي کارهاي خود مورد استفاده قرار دهد. اين قابليت، مدير را در انتخاب برنامه هاي نرم افزاري مورد نياز سازمان بسيار کمک خواهد کرد. نوع نرم افزارهايي که يک مدير در فعاليتهاي سازمان خود استفاده مي کند بستگي به ماهيت سازمان دارد. ولي دركل آنچه اهميت دارد اين است كه مديران بايد از نرم افزارهايي كه توسط سازمانهاي مختلفي مورداستفاده قرار گرفته و امتحان شده بهره بگيرند. با استفاده از برنامه پست الکترونيک مي توانيد پيامهاي مورد نظر خود را تهيه ارسال، دريافت ، ذخيره سازي و مديريت کنيد. بهترين شيوه براي راه اندازي و اجراي پست الکترونيک در هر سازماني استفاده از يک رايانه مرکزي براي مديريت نامه هاي الکترونيک داخلي و کنترل دائمي ارتباط دائمي يا تلفني با اينترنت است. بسياري از سازمانها بدون توجه به مشکلات ارتباطات الکترونيک و بدون ارائه آموزشهاي لازم به کارکنان اقدام به نصب و راه‌اندازي پست الکترونيک مي کنند. مديران سازمانها بايد توجه داشته باشند که در دنياي ارتباطات الکترونيک همان قوانيني حکمفرماست که در انتشار قراردادها و ادعانامه هاي مکتوب حاکم است بنابراين، يک اشتباه مي‌تواند خسارتهاي فراواني به بار آورد. در بُعد سخت افزاري مديريت سازمان مي تواند مهمترين و موثرترين نقش را در توسعه توانمنديهاي سازمان را در بستر فناوري اطلاعات و ارتباطات فراهم کند.مدير سازمان بايستي با توجه به نيازها و بدون در نظر گرفتن تجملات بهترين و کارآمد ترين ابزارهاي سخت افزاري مورد نياز در سازمان را مورد گزينش قرار دهد در انتخاب ابزارهاي سخت افزاري مدير سازمان به علاوه نيازسنجي حال حاضر بايد در برابر هزينه اي که متحمل مي شود نياز هاي آتي را نيز مد نظر قرار دهد يکي از بهترين راهها در انتخاب ابزار مشاوره با کاربران سازمان است. بسته به اينکه چه کساني در چه زماني و چه مکاني و براي چه کاري از اين ابزارها استفاده مي کنند نوع ، کميت و کيفيت ابزارها قابل تغيير خواهد بود. به طور معمول سخت افزارهاي رايانه اي پس از يک سال از گارانتي توليد کننده خارج مي شوند و از آن پس تضمين سلامت کاردستگاه با خود مشتري خواهد بود و به همين دليل در هنگام تجهيز سازمان به رايانه و کلاٌ هر يک از ابزارهاي فناوري ارتباطات و اطلاعات خريد از شرکتهاي معتبر الزامي است. در ادامه لازم است تا مدير پس از خريد و راه اندازي هر يک از اين ابزارها در سازمان شناسنامه سخت افزارهاي موجود را تهيه کند تا در موقع لزوم نسبت به انجام سرويس هاي لازم اقدام شود. يکي از روشهاي توصيه شده در تعيين نوع سخت افزار هاي سازماني نيازسنجي نرم افزاري سازمان و سپس تعيين، تامين و ترکيب سخت افزار با بسته هاي نرم افزاري انتخاب شده براي هر يك از اجزاي سازمان است. به عنوان مثال مدير بايد تشخيص بدهد در بخش گرافيک سازمان با توجه به نوع نرم افزارهاي موجود به چه ترکيبي از سخت افزارها نيازمند است. مطمئناً اين نوع نگاه در انتخاب سخت افزار در حذف هزينه هاي زائد نقش موثري دارد نمونه هايي از سخت افزارهاي متنوع را به عنوان مثال ذکر مي کنيم. تصميم گيري در مورد اينکه در هريک از بخشهاي سازمان شما از چه مانيتوري استفاده شود از عوامل به ظاهر ساده ولي مهم هستند که مي توانند ضمن افزايش راندمان کاري سازمان در کاهش و حذف هزينه هاي غير ضروري موثر باشد.

نتیجه گیری

بايد گفت که بستر سازي مطلوب براي توسعه فناوري اطلاعات و ارتباطات در ساختار سازماني نيازمند شناخت کافي و نگرش مثبت مديران به ضرورتهاي حضور اين پديده در روند فعاليتهاي سازمان است. با وجود اين، شناخت يک مدير در ابتداي پروسه بستر سازي فناوري اطلاعات و ارتباطات در سازمان خود بايد آيين نامه ها و قوانين درون سازماني را تهيه، آزمايش و ابلاغ كند. اين آيين نامه هاي اجرايي فناوري اطلاعات و ارتباطات در سازمان مي بايد با استانداردهاي تعيين شده از جانب مراجع ذيصلاح و نيازهاي سازماني هماهنگ و همساز باشند. با توجه به اهميت نقش فناوري اطلاعات و ارتباطات در توسعه و گسترش فرايندهاي سازماني هر مدير پيشرو و آينده نگر ناگزير از انجام زمينه سازي هاي لازم و انجام مشاوره هاي علمي و فني با صاحبان دانش فناوري اطلاعات و ارتباطات است. براي باقي ماندن مديران در عرصه رقابتهاي اقتصادي و حتي ربودن گوي سبقت از ديگران بايد ابزارها و لوازم مختلف اطلاعاتي و ارتباطي با ديدي روشن و گاهي کامل از نياز هاي سازمان تا مين و راه اندازي شوند.

دانلود این مطلب از کتابخانه پایگاه اطلاع رسانی صنعت

منابع و ماخذ

1 - پر کردن شکاف ديجيتالي چالش بزرگ قرن بيست و يکم .منبع. فناوري اطلاعات www. iran.com
2 - حسني ، فرنود ،فناوري ارتباطات و اطلاعات نياز امروزِ مديران فردا ، فناوري اطلاعات. www. iran.com
3 - حسني ، فرنود، بررسي شاخصهاي توسعه فناوري اطلاعات و ارتباطات در ايران(2003-2002). www. iran.com.
4 – دعائي، حبيب اله، عالي، مرضيه، سازمانها در بستر جهاني شدن، نشر بيان هدايت نور، 1384.

6 – صرافي زاده، احمد، فناوری اطلاعات در سازمان، انتشارات امير، بهار 1383. 5 - سعيد احمدي بهنام ،تجارت الکترونيک از آغاز تا امروز، فناوري اطلاعات. www.iran.com

7-محمدرضا مالک،جهانی شدن اقتصاد از رویا تا واقعیت، کانون انديشه جوان، اردیبهشت ماه 1384

8- بانک ملی ایران 148/ دی 1387

9-LUCAS, HENRY, JR, INFORMATION TECHNOLOGY FOR MANAGEMENT 7TH ED, MC GRAW-HILL.2000